In een dergelijke situatie kan er aanleiding bestaan voor een ruimhartige opstelling van de betrokken overheidsinstantie. Als een vermogensbestanddeel buiten de vermogenstoets wordt gelaten, betekent dat niet dat dit tot in lengte van jaren zo moet blijven. Te denken valt aan een overgangssituatie, waarin het vermogensbestanddeel geheel of gedeeltelijk niet wordt meegeteld bij de berekening van het vermogen. De lengte van een overgangsperiode is maatwerk. De Nationale ombudsman heeft in het verleden over een aantal gevallen geoordeeld of een vermogensbestanddeel al dan niet buiten de vermogenstoets diende te blijven. Zo ging het onder meer over een uitkering op grond van de WTCG, om een bedrag dat door een verzekeringsmaatschappij was uitgekeerd als vergoeding voor brandschade, een vergoeding voor immateriële schade (smartengeld) dat betrokkene was toegekend vanwege een ernstig ongeval, een uitkering annuleringsverzekering vakantie, een schade-uitkering van de woning, etc. De Nationale ombudsman acht het wenselijk dat de betrokken overheidsinstantie inzichtelijk maakt welke criteria zij hanteert bij de afweging hoe en hoelang zij rekening houdt met het specifieke doel van het vermogensbestanddeel. Dit brengt met zich mee dat de vermogenstoets bij een verzoek om kwijtschelding of een herzieningsverzoek de bepalingen van de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 naar de geest toegepast moeten worden indien een letterlijke toepassing tot een onredelijke en onbedoelde uitkomst leidt.
Hoe zit het dan met de fiscale behandeling van letselschadevergoedingen?
Staatssecretaris Snel van Financiën heeft onderzoek gedaan naar een mogelijke wijziging van de fiscale behandeling van letselschade-uitkeringen. Een eenmalige letselschade-uitkering is niet belast in box 1. Voor zover het bedrag op 1 januari van elk jaar nog in bezit is, wordt het als vermogen belast in box 3. Een uitzondering voor het belasten van letselschade-uitkeringen in box 3 zou het belastingstelsel nog ingewikkelder maken. Dat voor de toeslagen wel een uitzondering bestaat op grond van de hardheidsclausule, leidt bij slachtoffers tot onbegrip. De staatssecretaris wijst er nog op dat de fiscale schade voor de belastingheffing in box 3 van de letselschade-uitkering meestal ook tot de omvang van de vergoeding behoort. De belastingheffing leidt dus per saldo tot een hogere uitkering dan wanneer geen belastingheffing zou plaatsvinden over de uitkering. Het onderzoek is het gevolg van de motie van de leden Leijten (SP) en Lodders (VVD). Begin juli en met een aanvullende reactie eind september heeft de staatssecretaris de Tweede Kamer geïnformeerd dat een vrijstelling voor letselschadevergoedingen voor box 3 geen optie is, omdat het in strijd is met het uitgangspunt van box 3 dat vermogen dat op de peildatum tot het bezit behoort deel uitmaakt van de rendementsgrondslag. Alleen voor zover het bedrag van de schadevergoeding op de peildatum van 1 januari van ieder jaar nog in bezit is van een persoon, is het vermogen en maakt daarmee deel uit van de rendementsgrondslag van box 3. Een voorwaarde voor een vrijstelling is dat te bepalen moet zijn wat onder de vrijstelling valt. Voor een schadevergoeding in de vorm van geld is dat in principe niet mogelijk door zogenoemde verwatering. Bij een afname van het vermogen als gevolg van het feitelijk gebruiken van de schadevergoeding is niet te zien welke euro’s dat zijn. Dit maakt een uitzondering voor letselschadevergoedingen in box 3 in principe niet mogelijk. (Kamerstukken 35026, nr. 55).
Telt vermogen mee voor toeslagen?
Een belanghebbende kan aan de Belastingdienst vragen om ‘bijzonder vermogen’ niet mee te tellen voor huurtoeslag, zorgtoeslag of kindgebonden budget. Dat kan in sommige gevallen als het gaat om vermogen van kinderen, smartengeld en bepaalde schadevergoedingen. Bijv. vergoedingen voor ziekte en lichamelijk letsel, vergoedingen voor de gevolgen van oorlog en conflicten en vergoedingen voor seksueel misbruik. Overigens, vergoedingen van aardbevingsschade tellen wél mee als vermogen voor toeslagen. Maar via het schadeloket van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) kan belanghebbende worden gecompenseerd.
En hoe zit het met de vrijstelling van vermogensinkomensbijtelling Wet langdurige zorg?
Vorig jaar er door minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge al een belangrijke stap in de goede richting gezet, waarbij letselschadeslachtoffers een vrijstelling van de vermogensinkomensbijtelling hebben gekregen. Door deze vrijstelling wordt de letselschadevergoeding die slachtoffers hebben ontvangen niet meer meegerekend bij de berekening van de eigen bijdrage voor zorg en ondersteunende hulp. Dit voorkomt dat letselschadeslachtoffers een hoge eigen bijdrage moeten betalen dankzij de ontvangen vergoeding.