Vermakelijkhedenretributie en toeristenbelasting
De vermakelijkhedenretributie heeft overeenkomsten met de toeristenbelasting, echter zijn het twee verschillende belastingen. Het belastbaar feit bij toeristenbelasting is het houden van een verblijf binnen een gemeente door niet-inwoners. Ook verblijf van niet-toeristen zoals zakenlieden valt onder deze definitie. Hierbij kan gedacht worden aan overnachten, maar ook verblijf zonder overnachting kan worden belast. Het verblijf moet dan wel een zelfstandige betekenis hebben. Het belastbaar feit van vermakelijkhedenretributie is het tegen betaling of vergoeding geven van vermakelijkheden waarbij gebruik wordt gemaakt van door of met medewerking van de gemeente tot stand gebrachte of in stand gehouden voorzieningen of waarbij een bijzondere voorziening in de vorm van toezicht of anderszins van de zijde van de gemeente getroffen wordt. Dagtoerisme, zoals het bezoek van een pretpark, valt niet onder de toeristenbelasting. Hierop kan echter wel vermakelijkhedenretributie worden geheven.
Wettelijke grondslag
De grondslag voor de vermakelijkhedenretributie staat in artikel 229 Gemeentewet:
Artikel 229
1.
Rechten kunnen worden geheven ter zake van:
a. het gebruik overeenkomstig de bestemming van voor de openbare dienst bestemde gemeentebezittingen of van voor de openbare dienst bestemde werken of inrichtingen die bij de gemeente in beheer of in onderhoud zijn;
b. het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten;
c. het geven van vermakelijkheden waarbij gebruik wordt gemaakt van door of met medewerking van het gemeentebestuur tot stand gebrachte of in stand gehouden voorzieningen of waarbij een bijzondere voorziening in de vorm van toezicht of anderszins van de zijde van het gemeentebestuur getroffen wordt.
2.
Geen rechten kunnen worden geheven ter zake van het gebruik van voorzieningen en het genot van diensten waarvan de kosten kunnen worden bestreden door het heffen van een belasting als bedoeld in artikel 228a, zulks met uitzondering van het aanbrengen van een aansluiting op een voorziening voor de inzameling en het transport van afvalwater als bedoeld in artikel 10.31 van de Wet milieubeheer of op een systeem als bedoeld in artikel 10.33, tweede lid, van die wet.
3.
Voor de toepassing van deze paragraaf en de eerste en vierde paragraaf van dit hoofdstuk worden de in het eerste lid bedoelde rechten aangemerkt als gemeentelijke belastingen.
Uit artikel 229 lid 1 bij c volgt dat gemeenten rechten kunnen heffen voor het geven van vermakelijkheden waarbij gebruikt wordt gemaakt van voorzieningen die door het gemeentebestuur tot stand zijn gebracht of in stand worden gehouden.
Hoge Raad
Op 24 december 2021 heeft de Hoge Raad uitleg gegeven aan het begrip vermakelijkheid.
De gemeente Beverwijk omschreef de vermakelijkheid als volgt: “Een bedrijfsmatig ondernomen activiteit, waarbij wordt beoogd of mede beoogd het publiek amusement, verstrooiing, ontspanning of vermaakt zoekt, ondergaat, vindt, pleegt te vinden of kan vinden, een en ander in of op daartoe bestemde of geschikte, voor een ieder in wezen toegankelijke inrichtingen, terreinen, wateren en dergelijke.”
In bovengenoemde arrest konden mensen in de Beverwijkse Bazaar winkelen, eten en drinken. Bovendien werden regelmatig optredens van artiesten en activiteiten voor kinderen georganiseerd. De gemeente legde de bazaar aanslagen op voor vermakelijkheid. De Hoge Raad gaf bij deze casus aan waar de grens lag voor vermakelijkheid. Er moest volgens haar gekeken worden naar de wezenlijke kenmerken van een activiteit. In dit geval was het hoofdkenmerk van de activiteit het gelegenheid bieden tot winkelen en het nuttigen van voedsel. De optreden van artiesten en activiteiten voor kinderen waren onderschikt aan het winkelen en nuttigen van voedsel. Winkelen is niet het gelegenheid bieden tot vermaak. De Hoge Raad geeft hierbij aan dat de beleving van de consument mee kan wegen bij de beoordeling van een kenmerk van een activiteit.
Bestemmingsheffing en meerderheidsregel
De vermakelijkhedenretributie is een bestemmingsheffing. Deze retributie kan alleen worden geheven als de gemeente uitgaven doet die aantoonbaar verband houden met bepaalde vermakelijkheden. In tegenstelling tot andere bestemmingsheffingen zoals het afvalstoffenheffing mogen de begrote opbrengsten de begrote uitgaven overtreffen. Ook moet gelet worden op de meerderheidsregel. Het Hof in Amsterdam oordeelde dat de vermakelijkhedenretributie in 2007 en 2008 moest komen te vervallen wegens strijd met de meerderheidsregel. Als de belasting wordt opgelegd mag het gelijkheidsbeginsel niet geschonden worden. Alle gelijke gevallen moeten gelijk belast worden. In Amsterdam waren in 2007 bij 40 van de 90 belastingplichtigen een aanslag opgelegd, waardoor het gelijkheidsbeginsel geschonden was.
Onderscheid tussen vermakelijkheid en verblijf bieden
De vermakelijkhedenretributie heeft raakvlakken met de toeristenbelasting. In Amsterdam werd door het Hof bepaald dat het vervoer van dagtoeristen naar Marken aangemerkt moest worden als het bieden van gelegenheid tot verblijf en niet als vermakelijkheid. De vervoersfunctie stond namelijk centraal. Een voor bezoekers vrij en toegankelijk deel van het strand dat primair werd benut om te genieten van de zon, zee en strand kan niet tot inrichting tot het geven van vermakelijkheid worden bestempeld. Ook niet wanneer de bezoekers gelegenheid wordt geboden tot het huren van een strandstoel en of tot het nuttigen van consumpties. Een uur durende rondvaart is een vermakelijkheid en niet te belasten met een toeristenbelasting.
Het opleggen van de vermakelijkheidsretributie kan extra inkomsten opbrengen, maar er zitten ook nadelen aan vast. De eigen inwoners moeten namelijk ook belast worden, anders is er sprake van schending van het gelijkheidsbeginsel. Daarbij moet gelet worden op de meerderheidsregel: in de meerderheid van vergelijkbare gevallen waarmee men bekend is, moet een juiste wetstoepassing plaatsvinden. Ook is de beleving van de consument moeilijk te achterhalen bij het bepalen of een activiteit de gelegenheid biedt tot vermaak. Bovendien kan de retributie alleen worden geheven bij gemeentelijke uitgaven die aantoonbaar verband houden met bepaalde vermakelijkheden en kan het onderscheid met toeristenbelasting moeilijk te maken zijn.